روز جهانی مبارزه با بیابان‌زایی و خشکسالی
نامگذاری روزی جهانی به نام مبارزه با بیابان‌زایی و خشکسالی، نشان از وخامت وضع زمین در مقابله با گسترش بیابان‌هاست.
به مناسبت روز جهانی مبارزه با بیابان‌زایی و خشکسالی
☀️نبرد با بیابان؛ نامگذاری روزی جهانی به نام مبارزه با بیابان‌زایی و خشکسالی، نشان از وخامت وضع زمین در مقابله با گسترش بیابان‌هاست.
?لزوم توجه به مساله آب
دکتر کاوه مدنی، استاد مدیریت آب و محیط زیست مرکز سیاست محیط زیست امپریال کالج لندن، درباره نقش و اهمیت آب در جلوگیری از بیابان‌زایی به جام‌جم می‌گوید: جایی که بی‌آب می‌شود، رفته رفته به بیابان تبدیل می‌شود. بنابراین هرچه بیشتر منابع آب را نابود کنیم، زمین‌های بیشتری را هم به همراه آن نابود خواهیم کرد و مساحت بیابان‌ها را گسترش خواهیم داد. البته بیابان صرفا بر اثر مدیریت نامناسب آب به وجود نمی‌آید و مدیریت نامناسب زمین هم یکی از عوامل بیابان‌زایی است. مدیریت نامناسب آب و زمین در کنار هم باعث می‌شود مساحت بیابان‌ها در ایران و خارج از ایران به مرور بیشتر شود.
دکتر مدنی در ادامه درباره نقش آب‌های زیرزمینی در مدیریت آب می‌افزاید: آب زیرزمینی در مناطق بسیار خشک و کویری هم می‌تواند وجود داشته باشد، اما میزان آن لزوما تعیین‌کننده بیابانی بودن یک منطقه نیست. معمولا در مناطق بیابانی آب زیرزمینی بسیار عمیق است، به این علت که آب سطحی که آب زیرزمینی را تغذیه می‌کند، وجود ندارد. معمولا آب سطحی به آرامی در زمین نفوذ و آب زیرزمینی را تغذیه می‌کند. بنابراین اگر یک منطقه بیابانی آب زیرزمینی داشته باشد، آن آب قدیمی است. وقتی می‌گوییم جایی تبدیل به بیابان شده است، منظورمان معمولا از دسترس خارج شدن آب سطحی است، رفته رفته با استفاده بیش از حد آب زیرزمینی، این منبع هم شور می‌شود یا عمق آن به قدری پایین می‌رود که بهره‌برداری از آن به صرفه نیست و کم‌کم شرایطی ایجاد می‌شود که در آن منطقه دسترسی به آب برای مصرف کشاورزی و حتی شرب نداریم.
وی تصریح می‌کند: بحث مدیریت آب‌های زیرزمینی به عنوان یک اولویت مطرح شده است، اما تاکنون در این زمینه در کشور موفقیت چشمگیری نداشته‌ایم. یکی از دلایل این موضوع می‌تواند کمبود بودجه و نبود شناخت کافی از نظام خرد بهره‌برداری آب در کشور باشد. لزوما با کنترل سختگیرانه کشاورزان و زمین‌های کشاورزی نمی‌توان مصرف آب را کاهش داد. بسیاری از مسائل اقتصادی، اجتماعی و فنی را باید برای حل این معضل در نظر گرفته شود. انسان هنوز بخوبی درک نکرده که طبیعت با مشکل کمبود آب مواجه است و همچنان به دنبال راه‌هایی است که حجم آب بیشتری را استخراج و مصرف کند.
?روش صحیح مدیریت آب
دکتر مدنی در ادامه درباره اولویت‌های هر منطقه برای مدیریت صحیح آب شرب یا کشاورزی می‌گوید: اولویت تعیین کردن در این مساله راهکار درستی برای حل معضل نیست، زیرا در هر منطقه آب به یک شکل مصرف می‌شود. برای مثال در شهر تهران، مساله تهیه آب شرب است. تهران در سال‌های خشک مساله تامین آب شرب دارد. بنابراین برای یک شهروند تهرانی کاهش مصرف آب شرب باید اولویت باشد. کاهش مصرف آب کشاورزی نیز در جایی که کشاورزی انجام می‌شود، اولویت است. همه ما در بیابان شدن پهنه ایران مسئول هستیم و همه باید جلوی روند مصرف بیش از حد آب شرب، کشاورزی و آب مصرفی در صنعت را بگیریم.
وی می‌افزاید: اگر فقط به دنبال استفاده از فناوری در تامین نیازها باشیم، به جایی می‌رسیم که دچار مشکلات جدی می‌شویم. وضعیتی که امروز در ایران می‌بینیم نشان‌دهنده این است که آن روش‌ها منجر به شکست بوده است. در واقع نگاه ما بیشتر به رویکرد افزایش عرضه آب معطوف است. هنوز هم بعد از دیدن مشکلات ایجاد شده از حرکت‌های نادرست گذشته‌مان به دنبال شیرین کردن آب، ایجاد باران مصنوعی و استخراج آب از چاه‌های ژرف هستیم.
دکتر مدنی در پایان اهمیت روز جهانی مبارزه با بیابان‌زایی را در توجه به این مبحث عنوان می‌کند و می‌گوید: این روز برای ما فرصتی است که به بحث بیابان، از بین رفتن زمین‌ها، آب و آینده زمین فکر کنیم. بسیاری از افراد اتفاقاتی مثل بیابان‌زایی را فقط به بحث تغییرات اقلیمی ارتباط می‌دهند، در حالی که بیشتر اتفاقاتی که در ایران رخ می‌دهد، محصول تصمیمات و رفتارهای انسانی است. در ایران نیز به همین ترتیب بهتر است به جای سرزنش افغانستان در شرق و ترکیه در غرب، در تصمیمات و رفتارهای خودمان بازنگری کنیم. اگر منطقه‌ای به بیابان تبدیل یا دریاچه و تالابی خشک شود، برگرداندن آن به شرایط قبل تقریبا غیرممکن است و در صورت ممکن بودن سال‌ها زمان می‌برد. بنابراین بهتر است مسئول باشیم و تغییر در نگرش و رفتارمان آغاز کنیم.
مطالب مرتبط
