بلایای طبیعی
امتیاز کاربران
- توضیحات
- زیر مجموعه: موضوعات
- دسته: ژئومورفولوژی
- نوشته شده توسط نریمان کریمپور
- بازدید: 5547
بلایای طبیعی به مجموعه ای از حوادث زیان بار گفته می‌شود که منشاء انسانی ندارند. این حوادث معمولاً غیر قابل پیش بینی بوده و یا حداقل از مدت‌های قبل نمی‌توان وقوع آن‌ها را پیش بینی نمود. بلایای طبیعی دارای انواع گوناگونی است. زلزله، سیل، طوفان، گردو غبار، تگرگ، بهمن، رعد و برق، تغیرات شدید درجه حرارت، خشکسالی نمونه های بلایای طبیعی هستند. برخی از بلایا به طور غیرمستقیم ناشی از عملکردهای انسانی هستند برای مثال بلایای ناشی از افزایش آلودگی هوا یا گرم شدن زمین و همچنین سیل ناشی از تخریب جنگل‌ها به دست انسان از این جمله‌اند .
زمین با منابع سرشار و منافع بی‌شماری که برای حیات و بقای موجودات زنده ازجمله انسان دارد دارای ویژگی‌هایی نیز می‌باشد که گاهی شرایط را برای زندگی محدود می‌سازد. واقعیت این است که همه نقاط این سیاره در همه وقت برای همه موجودات زنده قابل سکونت نبوده ونمی باشد با این وجود، انسان از آغاز آفرینش تاکنون قلمروهای حیاتی خود را –به میل یا به اکراه-در هر سو گسترده است. او در طول تاریخ همواره در این تلاش بوده که محدودیت‌های موجود را برطرف ساخته و شرایط مساعدی را برای حیات و بقای خود فراهم نماید. در این رهگذر اگرچه انسان با موهبت اندیشه و به کمک دانش و فن به ویژه طی دهه های اخیر توانسته بسیاری از رویاهای خود را به واقعیت نزدیک سازد. لیکن باید اعتراف نمود که او همچنان در برابر شماری از عوامل طبیعی ناتوان است (با قدم،1384).
بلایای طبیعی همه ساله خسارت‌های هنگفتی را به بار می‌آورد. گرچه انسان برای مقابله با این قبیل حوادث تلاش‌های زیادی کرده است. ولی به علل مختلف و از جمله عدم آگاهی از زمان وقوع آن‌ها موفقیت‌های حاصله چندان موفقیت آمیز نبوده است. به نظر می‌رسد امروزه انسان با فناوری‌هایی که در اختیار دارد بتواند با شناخت محیط اطراف خود ونیز فرایندهایی که در آن حادث می‌شود از ابعاد این خسارت بکاهد (عثمان باقدم،1382، ص 13) کمیته کاهش بلایای طبیعی سازمان ملل متحد بلایای طبیعی را احتمال وقوع یک پدیده بالقوه زیان آور با یک دوره زمانی مشخص در یک ناحیه معین تعریف می‌کند
بلایای طبیعی را می‌توان از منشاء پیدایش به سه دسته کلی تقسیم کرد
1-فرایندهای مرتبط با علوم زمین
2-فرایندهای مرتبط با اوضاع اقلیمی
3-فرایندهای مرتبط با علوم زیستی
بلایای طبیعی در ارتباط با علوم زمین دو نوع هستند:
یک دسته بلایای که انرژی خود را از درون زمین بدست میاورند مانند آتش فشان، زلزله وتسونومی ها و دسته دیگر را می‌توان ناشی از فرایندهای بیرونی زمین دانست همان فرایندهایی که موجب شکل گیری چشم اندازهای طبیعی جغرافیایی هستند.
فرایندهای بیرونی زمین به اوضاع اتمسفری وضع آب و هوا، نوع پوشش گیاهی، توپوگرافی، الگوهای زهکشی، نوع سنگ بستر، ساختار زمین شناسی، رژیم جذر و مدی در مناطق ساحلیونیروی جاذبه که در ریزش‌ها و لغزش‌ها و خزش ها موثرند ارتباط مستقیم دارند. در حرکات اخیر نیروی جاذبه به عنوان یک انرژی بالقوه برای فرایندهای فوق بسیار حایز اهمیت است. این فرایندها شامل حرکات توده ای سنگ و یخو برف روی دامنه‌ها و همچنین حرکت جریان‌های آب جذر و مد هستند. انرژی خورشید نیز به دلیل کنترل تأثیری که بر اوضاع آب و هوایی دارد وبر فرایندهای فوق اثر می‌گذارد، بسیار اهمیت دارد. از جمله بلایایی که مستقیماً یا غیر مستقیم از اوضاع اقلیمی ونیروی جاذبه متأثرند عبارتند از لغزش، بهمن، واریزه یا برف، سیلاب رودخانه ای، ریزش توده های خاک و کوه های یخ. بلایای طبیعی در ارتباط با وضع هوا مقدمتا به وسیله انرژی خورشیدی به وجود می‌آیند. این بلایا عبارتند از گردبادها، تندبادها، سیلاب‌ها، صاعقه‌ها، آتش سوزی ناشی از آن‌ها، خشکسالی، جبهه هوای سرد مه، طوفان. بلایا طبیعی مرتبط با علوم زیستی شامل اپیدمی (همه گیر به ون)بیماری‌ها، تکثیر و ازدیاد آفات، بیماری‌های واگیر دار انگلی، هجوم حشرات موذی یا گیاهان انگلی به نواحی مختلف جهان است.
