منشور باز زنده سازی و بازآفرینی محدوده های تاریخی- فرهنگی
منشور باز زنده سازی و بازآفرینی محدوده های تاریخی- فرهنگی
محدوده های تاریخی- فرهنگی به بخش یا بخش هایی از شهر اطلاق می شوند که منعکس کننده ارزش های فرهنگی- تاریخی شهر بوده و از تعامل پیوسته سه دانش زیست سرزمینی (فرهنگ)، زیست بوم (طبیعت) و دانش فنی زمانه انسان های ساکن در یک پهنه زیستی در طول تاریخ شکل گرفته و به لحاظ ویژگی های شکلی و ساختار متشکله، قابل تمایز از سایر پهنه های شهری اند. این بخش ها در قالب محدوده های تاریخی- فرهنگی شهر توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تعیین می شوند.
• محدوده¬های تاریخی – فرهنگی شهرها با توجه به ویژگی¬های شکلی ( ریخت¬شناسی)، عناصر و اجزاء متشکله، ساختارهای فرهنگی– اجتماعی قابل شناسائی¬اند. این پهنه¬های شهری ارزشمند نیازمند رویکردی ویژه در نظام سیاست¬گذاری، برنامه¬ریزی و طرح¬ریزی توسعه¬اند.
• محدوده¬های تاریخی– فرهنگی شهرها بعنوان ثروت¬های فرهنگی، بیانگر ارزش¬های فرهنگی– اجتماعی، فضایی- کالبدی و مواهب زیست محیطی¬اند. لذا توجه توامان به حفاظت از میراث ناملموس ( معنوی)- طبیعی و ملموس در این محدوده¬ها ضروری است.
• محدوده¬های تاریخی- فرهنگی به منزله بخشی جدایی¬ناپذیر از پیکره و استخوانبندی شهر امروزاند. لذا پرداختن به موضوع بهسازی و باززنده¬سازی این پهنه¬های ارزشمند باید با رویکردی شهرنگر در مقیاس شهر و سرزمین مورد توجه قرار گیرد.
• بافت های تاریخی- فرهنگی به منزله عرصه¬ای در بردارنده عناصر و مجموعه¬های تاریخی و ارزشمند، شبکه به هم تنیده¬ای که ساختار و سازمان فضائی بافت را تشکیل می¬دهد، فضاهای عمومی که مکان رویداد و قلمرو تعاملات اجتماعی بوده و نیز محلات که پهنه¬های سکونت را در این محدوده تعریف می¬کنند شناخته می¬شوند. حفاظت از وحدت و یکپارچگی ساختار کالبدی- اجتماعی و کارکردی در فرایند باززنده¬سازی و بهسازی این محدوده¬ها ضروری است.
• اطلاق محدوده های تاریخی به معنای توجه به یک دوره ای از تاریخ و معطوف به گذشته نیست بلکه به کلیه عرصه های ارزشمندی اشاره دارد که حتی در دوره معاصر بر پا شده اند و واجد حفاظت و نگهداری اند.
• با توجه به نقش محوری ساکنان در فرایند بهسازی و باز زنده سازی و به منظور جلب مشارکت همه جانبه آنان، ضروری است طرح ها و برنامه های بازآفرینی این محدوده ها با رویکرد توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی ساکنان شرایط را برای حضور و مشارکت آنان فراهم نمایند.
• بهسازی و باززنده¬سازی محدوده¬های تاریخی_فرهنگی فرایندی جامع، تدریجی و پیوسته از مجموع اقدامات کالبدی و غیر کالبدی ( موضوعی- نرم¬افزاری) و همچنین زیرساختی با رویکردی حفاظت محور است. اقدامات مقطعی، پروژه محور و صرفا کالبدی به تنهایی پاسخگوی مشکلات نخواهد بود. بازگشت این بخش از مکانهای شهری به جریان جاری حیات شهر، در فرایندی گام به گام وبرنامه محور میسر است.
• یکی از ارکان بازآفرینی محدوده¬های تاریخی- فرهنگی، تجدید حیات اقتصادی، از طریق باز تعریف نقش و کارکرد آن¬ها با توجه به نیازهای اقتصادی شهر است (هم راستا با راهبرد توسعه شهر).
• فرایند باززنده¬سازی محدوده¬های تاریخی– فرهنگی موضوعی چند وجهی و فرابخشی است لذا نیازمند مشارکت و حضور کلیه دستگاهها و کنشگران دخیل است. ایجاد فضای تصمیم¬سازی و تصمیم¬گیری مشترک از طریق تشکیل کارگروه¬های تخصصی با حضور نمایندگان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشور، شورای عالی استان¬ها و همچنین کمیسیون¬های تخصصی مجلس شورای اسلامی و نمایندگان سازمان های مردم نهاد ضروری است.
• ضمن تاکید بر نقش محوری مدیریت شهری (شوراها و شهرداری ها)، با توجه به ضرورت ایجاد فضای مدیریتی هماهنگ، یکپارچه و با اختیارات جامع و کافی، تشکیل مدیریت حفاظت و باز زنده سازی محدوده های تاریخی- فرهنگی متناسب با ظرفیت و توان هر شهرمشخص گردد.
• تدوین نظام¬نامه نحوه اقدام در زمینه حفاظت و باززنده¬سازی محدوده¬های تاریخی– فرهنگی شهرها توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با همکاری وزارت راه شهرسازی- وزارت کشور و شورای عالی استان¬ها ضروری است این طرح پس از تصویب در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران ملاک عمل خواهد بود.
• با توجه به ضرورت تعمیم و ترویج این رویکرد نوین به بافت های تاریخی- فرهنگی و گسترش این نگرش به ابعاد و سطوح مختلف حرفه، نظام مدیریت و جامعه دانشگاهی، "برنامه نظام مدیریت تغییر" توسط دبیرخانه با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و وزارت کشور تنظیم و به ستاد ملی بازآفرینی شهری جهت بررسی و تصویب ارائه می گردد. مستندسازی، اطلاع رسانی، آموزش و ترویج از اهم ارکان این برنامه خواهند بود.
