روستاشهر: تارنمای تخصصی علوم جغرافیایی

اقلیم ومعماری کاشان و ابیانه و نیاسر

امتیاز کاربران

ستاره فعالستاره فعالستاره فعالستاره فعالستاره فعال
 
توضیحات
زیر مجموعه: موضوعات
دسته: اقلیم شناسی
نوشته شده توسط a.moarrefi
بازدید: 2637

اقلیم ومعماری کاشان وابیانه ونیاسر

 

مقدمه

آنگاه كه بر اثر بريدگي فرهنگي، رشته هاي اصالت ديرين، گسسته و آثار آن در همه جا و همه چيز نمايان شد، تمايل به يافتن هويت اصيل خود فزوني يافت. در اين ميان آثار معماري گذشته نيز همچون ديگر گزينه هايي كه نشانه اي از اصالت گذشته ما داشتند، نيازمند بازشناسي و معرفي شدند تا گوهرهاي فرو خفته و خاك گرفته بار ديگر به جلوه گري بپردازند. هر چند معماري كهن اين سرزمين، تاريخي چند هزار ساله را پشت سر دارد اما تلاش هايي كه براي شناسايي و معرفي آثار به جامانده صورت گرفته، سابقه اي كوتاه دارد و تنها يك دهه است كه دلسوزان فرهنگ و هنر اين مرز و بوم به صورت جدي به بازنگري و بازسازي اين آثار گرانسنگ روي آورده و كوشيده اند گردوغبار قرون را از چهره اين گوهرهاي تابناك بزدايند. علل و عوامل مؤثر در آن بي توجهي طولاني و اين التفات ناگهاني به آثار تاريخي معماري، بحث مفصلي را مي طلبد كه در حوصله اين مختصر نيست، اما همين قدر بايد اشاره كرد كه «آن بي توجهي در واقع نتيجه توجه كامل و اين التفات ناگهاني ثمره بي التفاتي است». بافت تاريخي كاشان يكي از همين گنجينه هاست كه گوهرهاي چشم نواز و خيال انگيز زيادي را در دل خود دارد و دركنار توجه هاي به عمل آمده، اقدام ها و تصميمات مؤثرتري را براي احيا و بازشناسي مي طلبد.

کاشان
کاشان مرکز شهرستان کاشان در استان اصفهان است که به عنوان يكي از مهم ترين قطب هاي گردشگري كشور با آثار باستاني برجسته، بناهاي تاريخي و معماري كهن و شايان تحسين خود، از ديرباز مورد توجه گردشگران ايراني و خارجي بوده است.
نظرات در مورد وجه تسمیه کاشان مختلف است، برخی آن را تغییر یافته کاه فشان، و بعضی تغییر یافته کاس رود، کاسیان، قاسان و غیره می‌دانند. البته در برخی کتب تاریخی از کاشان با نام کاسان که از کاسو (نام قومی به همین نام در قدیم؛ساکن منطقه آران (قفقاز فعلی )) گرفته شده نیز نام برده می‌شود. هنوز هم مردم این دیار شهر خود را کاشو یا کاشون که در واقع تغییر یافته کاسو است معرفی می‌کنند.


کاشان یکی از اولین مراکز تشکیل تمدن انسانی بوده‌است.وجود آثار باستاني غارنشينان كفتارخون با قدمت ۴۵ هزارساله ، تپه هاي تاريخي و ۹هزار ساله سيلك ، در كنار بافت تاريخي و بقعه هاي متعدد امامزادگان غناي خاصي به اين شهر تاريخي بخشيده است.

شهر كاشان با ۸ هزار و ۵۰۰ هكتار وسعت يكي از شهرهاي مهم كشور از نقطه نظرهاي مختلف اقتصادي، مذهبي، علمي، صنعتي ، تاريخي و گردشگري به شمار مي رود كه با توجه به قرار گرفتن آن در مسير شاهراه تهران به جنوب كشور، از اهميت ويژه اي برخوردار است.

مردم كاشان، مردماني فعال و سخت كوش در عرصه هاي مختلف اقتصادي، فرهنگي، سياسي، مذهبي و اجتماعي بوده و در عين حال بسيار مهمان نوازند.
دارالمؤمنين قديم، اينك شهري است كه با وجود تغييرات گسترده زندگي شهري همچنان سعي در حفظ هويت تاريخي و مذهبي خود دارد ؛ شهري كه با صدها مسجد، حسينيه، بقعه امامزاده ها، بناها، بازار و باغ هاي تاريخي خود، گنجينه اي از بناهاي تاريخي و جاذبه اي خاطره انگيز براي گردشگران به شمار مي رود.
محدوده ۵۰۰ هكتاري بافت قديم، عرصه اي گسترده و نياز از آميختگي خشت و گل، گچ و كاشي كاري، مقرنس كاري و... است كه با بهره گيري هنرمندانه و استادانه از شرايط محيطي و اقليمي كاشان ۴۸ محله، ۵۰ گذر، ۷۴ آب انبار، بازار، حدود ۲۵۰ خانه قديمي و... و به بيان شيواتر روي هم رفته بيش از ۹۸۰ اثر تاريخي و معماري را در دل خود جاي داده است.
كاشان كه تا اواخر حكومت قاجار بافت ارگانيك خود را در محدوده تاريخي كاشان حفظ كرده بود، از آغاز دوره پهلوي دوم به موازات دگرگوني هاي مختلف در عرصه هاي فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي رو به گسترش نهاد و همگام با توسعه هاي شهري، تغييرات كالبدي چندي را پذيرا شد.

کاشان در زمان سلجوقیان روبه رونق نهاد و در زمان قره‌قویونلوها بیشتر ترقی کرد. تا جایی‌که محل توجه دانشمندان شد. در نیمه دوم سده نهم و نیمه اول سده دهم این شهر، شهرت بسیاری داشت و یک شهر پرجمعیت به شمار می‌رفت. در سده ۱۱ و در دوره صفویه برای دومین بار به همان درجه از ترقی نائل شد و مانند اصفهان با شهرتی بسیار همراه گردید کاشان همیشه از مراکز مهم پیروان مذهب شیعه بوده است.به همین جهت در دوره صفوی به علت علاقه مندی آنان نسبت به این مذهب،شهر رو به آبادی نهاد.شاه عباس دوم در این شهر به تخت سلطنت نشست.یکی از مهمترین خیابانهای کاشان خیابان علوی است.بیشتر منازل مسکونی و دیدنی و مهم کاشان در این خیابان واقعند.در بین مورخان ایرانی و عرب،کاشان همیشه با نام ملکه زبیده همسر هارون الرشید گره خورده زیرا ظاهراً او در برپا کردن شهر کاشان سهیم بوده است؛اما با بروز زلزله‌ای بسیار شدید در سال ۱۱۹۲هجری قمری دوباره ویران شد. بعد از زلزله‌ای که در زمان قاجار رخ داد کاشان دستخوش نابسامانی و منازعات محلی شد و از این‌جهت زیانهای فراوان دید.

كاشان كه در پهنه بندي جغرافيايي اقليمي، تابستان هايي بسيار گرم و خشك و زمستان هايي سرد را به خود مي بيند در حاشيه كوير، كم آب اما سرسبز می باشد و دارای جمعیتی بالغ برسیصد صد هزار نفر بوده که در بین دامنه کوه کرکس ودشت کویر آران سکنی دارند در رده یازدهمین شهر صنعتی ایران قرار می گیرد که دلیل آن وجود کارخانجات فرش ماشینی (بیش از یکصد کارخانه)، کارخانه تولید ورق گالوانیزه و کارخانجات تولید قطعات خودرو و مونتاژ است. قدمت صنایع نساجی در این شهر به تولیدات شعربافی شامل مخمل بافی، زربافی و حریربافی برمیگردد که هم اکنون بیش از چند هزار نفر در کارخانجات نساجی مشغول به کار می باشند. شهرت این شهر بیشتر به واسطه گلاب و فرش دستباف آن است. از محصولات کشاورزی آن می توان به انواع غلات و میوه های فصلی اشاره نمود. غذای غالب، در بین مردم این شهر آبگوشت و بالاخص گوشت و لوبیا می باشد.

آثار تاریخی و دیدنی فراوانی در این شهر وجود دارد که از آن میان می توان به تپه های باستانی سیلک،باغ فین،محله سلطان اميراحمد،محله سوريجان،مسجد و مدرسه آقابزرگ،حمام سلطان اميراحمد،بقعه سلطان اميراحمد،خانه هاي تاريخي بروجردي ها،طباطبايي ها،عباسيان،عامري ها،احسان،قرائتي،تبريزي ها، عطارها،آل ياسين،بازار بزرگ کاشان،قلعه جلالی وحصار سلجوقی، بقعه امامزاده هارون بن موسي (ع)،بقعه حبيب بن موسي (ع)،خانه تاریخی آل یاسین،بقعه امامزاده(شاهزاده)ابراهیم(ع) ،بقعه ملامحسن فیض،مقبره محتشم کاشانی،حمام سلطان امیراحمد اشاره نمود.

تپه های باستانی سیلک
پس از فرونشستن آب دریاچه مرکزی ایران وخشک شدن تدریجی آن، ساکنان اطراف آن مجبور شدند نواحی حاصلخیزی مانند اطراف فین که همان منطقه سیلک باشد را جهت زندگی و سکونت اختیار کنند، ولی این قدمت تا 60 سال پیش همچنان ناشناخته بود تا اینکه براساس بررسی های علمی پروفسور گریشمن درسال 1311 ش(1933 م) قدمت آثار به جای مانده در این تپه ها به هزاره پنجم تا اول قبل از میلاد (7000 سال پيش) منسوب گردید.آثاری از این تپه ها در موزه های لوور فرانسه، ملی ایران و باغ فین نگهداری می شود.
این تپه در خيابان امير كبير قرار دارد. سیلک در حال حاضر مشتمل بریک تپه شمالی ویک تپه جنوبی است که به فاصله 500 متراز یکدیگر قرار دارند.در جلو این تپه ها گورستانهایی از انسانهای ما قبل تاریخ وجود دارد.

باغ فین
باغ شاه یا باغ فین عمارتی باستانی در کنار عمارت چشمه سلیمانیه واقع در فین کاشان است. شهرت اصلی این باغ به خاطر قتل میرزا تقی خان امیرکبیر صدر اعظم ناصرالدین شاه است.

مسجد و مدرسه آقا بزرگ

این مسجد از باشکوهترین بناهای اسلامی کاشان است که با گنبد عظیم آجری و مناره ی کاشی کاری،در حال حاضر از جالب ترین ابنیه ی تاریخی کاشان محسوب می شود.مدرسه ی آقا در سال 1248 هجری توسط حاج محمد تقی خانبان جهت ادای نماز جماعت و محل درس و بحث ((حاج ملا مهدی نراقی)) ملقب به ((آقا بزرگ)) ساخته شده است. این مدرسه که در خیابان فاضل نراقی واقع شده، دارای شبستان های زمستانی و تابستانی ، صحن زیبای دو طبقه و حجره های متعدد می باشد.

خانه عامری ها

خانه عامری ها بزرگترین خانه تاریخی ایران که در خیابان علوی کاشان قرار دارد و شامل چند ساختمان و حیاط مرکزی بوده که در دوره زندیه احداث و با معماری سنتی و متناسب با اقلیم کاشان ساخته شده و در دوره قاجار به وسیله سهام السلطنه عامری توسعه یافته و مجموعه‌ای است که به وسیلهٔ اداره میراث فرهنگی کاشان با استفاده از اعتبارات تبصره ۳۶ در دست مرمت و تغییر کاربری است تا به اقامتگاه گردشگران داخلی و خارجی تبدیل شود.
مجموعه خانه عامری ها در زمان عمران و آبادانی کاشان پس از زمین لرزه سال 1192قمری در حاشیه خیابان عمومی کاشان ساخته شد.این خانه در حقیقت اقامتگاه فامیلی بوده که چند تن از عامری ها با اهل و عیال و خدم و حشم خود در آنجا زندگی می کردند.وسعت خانه و جمعیت آن چنان بوده که درون خانه حمامی به سبک حمامهای عمومی آن روزگار ساخته شده و این تنها خانه ای در شهر کاشان بوده که در آن زمان حمام داشته است.


خانه عباسی ها


اين مجموعه در كوي سلطان امير احمد قرار دارد و در سال 1252 هجري قمري به وسيله مرحوم حاج محمد ابراهيم، يكي از تجار خوشنام كاشان ساخته شده است كه از لحاظ طرح معماري و تزئينات و استفاده از فضاها وحجم هاي موجود در آن بسيار غني و از نظر معماري سنتي در نوع خود منحصر به فرد است و طی شماره ی ۲۰۲۰در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.
مجموعه خانه هاي تاريخي عباسيان به تحقيق و طبق نظر نخبه ترين كارشناسان معماري، جزو برجسته ترين آثار معماري اسلامي و يكي از نامزدهاي دريافت جايزه بهترين بناهاي مسكوني ايران اسلامي است.


اين مجموعه مشتمل بر پنج حياط و گودال باغچه بوده است كه پس از فوت مالك اوليه به مرور از هم تفكيك و به صورت پنج باب خانه مستقل از هم درآمد، بدون اين كه صاحبان و سكنه بعدي هر كدام از اين پنج باب خانه آگاهي داشته باشند كه اين خانه ها در بدو ساخت جزو يكي مجموعه و باهم در ارتباط بوده اند. در سالهاي اخير با همت و تلاش مسوولان ذي ربط چهار واحد از پنج باب خانه خريداري و كار بازسازي آنها انجام شده است.


از چهار باب خانه خريداري شده، دو واحد آنها به صورت طرح معمول معماري بافت قديم كاشان يعني گودال باغچه و يكي از آنها به صورت دو طبقه با حياط مسقف و چهارمي كه در اصل باغچه بوده است به صورت حياط سنتي است.خانه هاي عباسيان به لحاظ معماري، داراي طرحي بسيار قوي و غني و از نظر تزئينات گچ بري و نقاشي و كاربري تزئينات معماري اسلامي نظير: رسمي بندي، يزدي بندي، كاربندي، قطاربندي، مقرنس و مشبك در اوج زيبائي و ظرافت است.
در خانه عباسيان يكي ازمراجع بزرگ و برجسته معاصر كاشان به نام مرحوم آيت الله سيد محمد علوي بروجردي متولد و تربيت يافته است و حتي يكي از خانه ها را كه ارث به وي رسيده بود به محل حوزه درس تبديل كرده بود.


خانه طباطبایی ها


اين خانه که تحت شماره ۱۵۰۴ به ثبت رسیده،در نزديكي خانه تاريخي بروجردي و در جوار بقعه مباركه امامزاده سلطان امير احمد(ع)- كه اين بقعه نيز از آثار هنري قرن نهم و دهم مي باشد- خانه باشكوهي وجود دارد و به خاطر اينكه سنگ بناي اين خانه را شخصي به نام حاج سيد جعفر طباطبائي نطنزي بنا نهاده است به خانه طباطبائي موسوم و مشهور گرديده است.اين خانه در زميني به مساحت 4730 متر مربع و در حدود سال 1250 قمري با مهارت و هنرمندي معمار معروف كاشاني استاد علي مريم احداث گرديده است.


اين خانه مشتمل بر چهار صحن و حياط مي باشد كه حياط مركزي متعلق به قسمت بيروني و دو حياط متعلق به اندروني و يك حياط متعلق به خدمه بوده است.
قسمت اندروني خانه شامل اتاق پنج دري ساده در مركز و دو حياط در دو طرف آن و داراي سرداب هائي كه بادگيرها هوا را در آن جريان مي دهند كه اين قسمت محل سكونت خانواده مرحوم طباطبائي بوده است. حياط ضلع شمال غربي بزرگتر و تعداد اتاق هاي آن بيشتر مي باشد و داراي سرسراي پذيرائي مجزائي است. در زيرقسمت اندروني مخصوصا اتاق مركزي، سرداب بزرگي قرار دارد كه داراي مشخصات منحصر به فرد خود است و به علل مختلف از جمله: وجود بادگير، سقف ضربي، نوع مصالح به كار رفته در بدنه، دو جداره بودن بدنه، وجود حوضي كه قبلا در مركز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح كوچه حدود 8 تا 10 متر، نسيم خنكي كه از سطح حوض حياط مركزي وارد زيرزمين مي شود؛ همه اين عوامل باعث شده تا به خصوص در فصل تابستان 15 تا 20 درجه اختلاف درمابين زيرزمين و بيرون آن مشاهده شود.

قسمت بيروني شامل تالار بزرگ ( اتاق شاه نشين) در مركز با نورگيرها و پنجره هاي مشبك رنگي و پنجره هاي كناري دو جداره كه عمودي باز و بسته مي شود. اين اتاق داراي تزئينات نقاشي و آئينه كاري و گچ بري هاي جالب از جمله پنجره هاي مشبك گچي است كه همچون پارچه توري ظريفي به نظر مي رسد. در دو طرف اتاق شاه نشين اتاق هاي گوشواره بنا شده است در جلوي اتاق شاه نشين، ايواني با آئينه كاري و گچ بري هاي جالب ديده مي شود.


در طرفين تالار بزرگ دو حياط خلوت و نورگير به صورت قرينه يكديگر احداث شده است كه داراي تابلوهاي بديع نقاشي مي باشند و از نفايس آثار هنري اين ديار به شمار مي آيند. اسناد و قرائن نشان مي دهد كه هنرمند بزرگ و نقاشباشي دربار ناصر الدين شاه قاجار يعني ميرزا ابوالحسن غفاري كاشاني ملقب به صنيع الملك با مالك خانه دوستي نزديك و مراوده خانوادگي داشته است لذا به احترام دوستي كه با مرحوم طباطبائي داشته در اجراي گچ بري ها و ترسيم نقاشي هاي اين خانه نظارت داشته است. و اين مطلب ارزش و اعتبار تزئينات خانه طباطبائي را بسيار افزايش مي دهد.
حياط خدمه شامل اتاقهاي خدمه، زيرزمين خدمه، آشپزخانه و اصطبل زمستاني و تابستاني مي باشد كه تعدادي از اتاق هاي خدمه از بين رفته است.
آب خانه از دو رشته قنات دولت آباد و نصر آباد تامين مي گرديده است. خانه طباطبائي داراي 5 درب ورودي مي باشد كه ورودي اصلي به دو ورودي اندروني و بيروني در قسمت هشتي تقسيم مي گردد. علت پيچ و خم هاي راهروهاي ورودي جهت شكستن اختلاف ارتفاع و نداشتن ديد مستقيم است.
لازم به توضيح است كه خانه مسكوني و زادگاه شادروان «سپيده كاشاني» - شاعر بزرگ معاصر- نيز در مجاورت خانه تاريخي طباطبائي و در جنوب آن قرار دارد.


خانه بروجردی ها


اين خانه در محل سلطان امير احمد كاشان در خيابان علوي واقع است و تحت شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. اين خانه توسط بازرگاني به نام حاج سيد حسن نطنزي در حوالي سال 1275 قمري در دوره قاجاريه ساخته شده است. چون صاحب خانه مال التجاره از بروجرد وارد مي كرده، لذا به حاج آقا حسن بروجردي مشهور شده و خانه اي هم كه متعلق به وي بوده است به خانه بروجردي موسوم گرديده است.


معمار اين خانه يكي از نوابغ معماري كاشان و از طراحان معروف ساختمان به نام استاد علي مريم بوده است كه در ايجاد دو بناي تاريخي ديگر كاشان، يكي خانه تاريخي طباطبائي (در نزديكي خانه بروجردي) و ديگري تيمچه امين الدوله (واقع در بازار) نقش داشته است.


اين خانه شامل دو قسمت بيروني و اندروني است و محلي كه فعلا در معرض ديد عموم است قسمت بيروني اين خانه است.


در بدو ورود به خانه وارد هشتي ورودي خانه مي شويم كه درب ورود به قسمت اندروني خانه هم در اين هشتي قرار گرفته است، پس از آن از راهروي نسبتا طولاني و شيبدار گذشته و وارد حياط مي شويم، در كنار اين راهرو ايوان شمالي خانه قرار دارد، در قسمت شمالي ايوان يكي پنج دري واقع است كه محل پذيرائي مهمانان بوده و دو طرف آن دو اطاق بهار خواب قرار دارد كه به علت نور مناسب و گرماي زياد، بيشتر در زمستان مورد استفاده قرار مي گرفته، ديوار بيروني اطاقهاي اين ايوان و نيز داخل اطاق پنج دري با گچ بري هاي بسيار ظريف با طرح گل و مرغ زينت يافته است. در داخل حياط يك حوض بزرگ و باغچه هاي وسيع دراطراف آن قراردارد. در قسمت شمال شرقي، مطبخ (آشپزخانه) قرار گرفته، در قسمت شرقي بنا اتاقها و ايوانهاي سرپوشيده اي به چشم مي خورد كه درجلو ايوانها پله هائي جهت رفتن به سرداب ها (زيرزمينها) ساخته شده است، اين سردابها در جبهه هاي مختلف بنا واقع است كه به وسيله بادگيرهائي بلند هواي آنها تهويه وخنك شده و قابل استفاده در هواي گرم تابستان بوده است. در روبرو يعني در قسمت جنوبي بنا، تالار سرپوشيده اي به چشم ميخورد كه بر پيشاني آن مي توان هنرنمائي استادكارايراني را نظاره گر بود، به طوري كه منافذ مشبكي كه جهت تهويه هواي تالار در اين قسمت تعبيه گرديده با گچ بري جالب و ديدني درآميخته و دلربائي مي كند.


در بام تالار نيز نورگيرها و بادگيرهاي فوق العاده جالب و منحصر به فرد خود نمائي مي نمايد كه از نظر طرح و اجرا در زمره آثار بديع معماري سنتي است.

تالار بزرگ سر پوشيده كه محل برگزاري اعياد و مراسم سوگواري بوده است شامل يك ايوان كه داراي سقف بلندي است در جلو و يك قسمت شاه نشين در انتهاي تالار كه از قسمتهاي ديگر مرتفع تر بوده و داراي تزئينات خاصي است و نيز تالارهائي در دو طبقه در جنبين آن ديده مي شود. سقف تالار با طرح بسيار زيبائي گچ بري و مقرنس كاري و رنگ آميزي گرديده است. سقف ها و بدنه داخلي سرپوشيده و تالارهاي جنبي آن با نقوش گل و مرغ و شكارگاه و حيوانات گچ بري و يا نقاشي و يا با خط خوش تابلوهايئ زيبا آفرينش شده است، به خصوص روي ديوارهاي شاه نشين تصاويري از پادشاهان قاجار در تابلوهايي ديواري خودنمائي مي كند. نقاشي هاي اين بنا در شيوه هاي متنوع و با رنگ و روغن و آبرنگ و زير نظر هنرمند نامدار نقاشي ايران در دوره قاجاريه مرحوم ميرزا محمد خان غفاري كاشاني ملقب به «كمال الملك» ترسيم گرديده است و طرح هاي گچ بري اين خانه نيز با نظارت اين استاد بزرگ تهيه و به انجام رسيده است. با توجه به گچ بري هاي قسمتهاي مختلف اين خانه، به خصوص پنجره هاي مشبك گچي داخل اطاق بزرگ كه ازكمال ظرافت به پارچه توري شباهت دارد به مرتبه ذوق و هنر اين هنرمند ايراني و ديگر استادكاران و معمار اين خانه واقف مي گرديم.

جالب است بدانيم كه مرحوم حاج آقا حسن بروجردي براي فرزندش سيد مهدي از دختر مرحوم حاج سيد جعفر طباطبائي خواستگاري مي نمايد و خانواده طباطبائي شرط موافقت با ازدواج را ساخت خانه اي آبرومند و درخور شان عروس خانم قرار مي دهند و به همين خاطر حاج آقا حسن از همان معماري كه خانه طباطبائي را ساخته دعوت مي كند كه اين خانه را بسازد.


بازار بزرگ کاشان


مجموعه بازار کاشان که از جمله دیدنیهای این شهر محسوب می شود در محدوده بین خیابانهای دروازه دولت تا میدان کمال الملک قرار گرفته است که در دوران صفوی از رونق بیشتری برخوردار بوده.در این مجموعه،10ها کاروانسرا،تیمچه،آب انبار و... وجود دارد که هر یک نقش و اهمیت ویژه ای دارند.بازار را راسته های مس فروشان،زرگرها،کفاشان و فرش فروشان دربر می گیرد.
قلعه جلالی وحصار سلجوقی


در انتهاي خيابان علوي و در نزديكي هاي آثار ديگري همچون خانه هاي بروجردي و طباطبائي و بقعه سلطان امير احمد (ع)، در طرفين خيابان، دو ديوار بلند كاهگلي به چشم مي خورد كه از بقاياي حصار معروف عهد سلجوقي است. اين دژ تسخير ناپذير آن دوران در اواسط قرن پنجم هجري به همت يكي ازرجال نامدار و سخاوتمند در دولت سلجوقيان به نام خواجه مجدالدين ابوالقاسم كاشاني ساخته شده است و اسناد معتبر تاريخي نشان مي دهد كه اين دژ بلند، مستحكم و حصين چند بار اهالي كاشان را از دست حملات سخت لشگريان مهاجم و از قتل عام هاي وحشيانه وغارت عمومي نجات داده است.

در كنار اين دژ، قلعه اي عظيم خود نمائي مي كند كه به دستور سلطان جلال الدين ملك شاه سلجوقي (جلوس 465 ق) ساخته شده است. اين بناي عظيم خشت و گلي مدتها از اهالي كاشان حراست مي نموده است و مدتي هم ارگ و مركز حكومتي كاشان بوده است.

در داخل و خارج قلعه دو بناي گنبدي شكل وجود دارد كه موسوم است به «يخچال»، بدين صورت كه با نگهداري يخهاي زمستاني در اين يخچالها، جوابگوي نياز اهالي در تابستان گرم كوير بوده است.


امامزاده هارون بن موسي(ع)
اين بقعه در خيابان باباافضل واقع و مربوط به دوران صفوي مي باشد. در اين بقعه امامزاده هارون بن موسي بن جعفر (ع) مدفون مي باشد. نقل شده هنگامي كه حضرت ابوالفضل (ع)(در كربلا شهيد گرديد يكي از دستان حضرت را در اين محل دفن كرده اند و اين محل مشهور شده به «پنجه شاه»، و پس از شهادت حضرت هارون بن موسي (ع)، آن حضرت را در اين محل دفن كرده اند.اين مجموعه نيز داراي بارگاه و رواق كاشي كاري و سقفهاي آينه كاري شده و گنبد مخروطي شكل و مناره آجري كه در كنار سردر صحن زيارتگاه قرار دارد و نيز صحن و غرفه هاي اطراف آن و نيز ضريح چوبي مي باشد.


در كنار رواق اصلي محلي است كه مجسمه يكدست كه توسط ميرزا ابوالحسن غفاري كاشاني ملقب به صنيع الملك ساخته شده است در آن نگهداري مي شود.
در كنار اين بقعه مقبره اي است كه آرامگاه چند تن از عالمان و دانشمندان معاصر كاشان از جمله آيت الله ملا عبدالرسول مدني و فرزند ايشان مرجع و فقيه عالي مقام آيت الله العظمي آقا رضا مدني كاشاني مي باشد.


بقعه حبیب بن موسی(ع)
اين بقعه درخيابان امام خميني واقع و متعلق است به صحن و گنبد كاشي كاري و از زيارتگاه هاي معتبر به شمار مي رود.
قدمت اين بقعه مربوط به دوران سلجوقي است. محراب كاشي نفيسي كه اواسط قرن هفتم توسط هنرمندان خاندان ابوطاهر كاشاني براي اين بقعه ساخته شده است در موزه دوران اسلامي تهران نگهداري مي شود. در زمان صفويه به خصوص شاه عباس اول به علت اين كه دودمان صفويه به خصوص شاه عباس اول به علت اين كه دودمان صفويه را از اولاد اين امامزاده مي دانستند به اين بقعه توجه خاصي مي شد. و بر حسب وصيت شاه عباس اول او را در اين بارگاه دفن كردند كه مدفن او در كنار رواق، به وسيله سنگ بزرگ و خوش نقش زيبائي مشخص مي باشد. اين بقعه داراي صحن زيبائي است كه مدفن يكي از علماء معمار كاشان يعني مرحوم آيت الله مير سيد علي يثربي نيز در اين صحن مي باشد.


خانه تاريخي آل ياسين
اين خانه در خيابان امام خميني كاشان واقع و متعلق به مرحوم حاج سيد محمد تقي پشت مشهدي است كه در زمان محمد شاه قاجاري ساخته شده است و نهايتا به صورت موروثي در اختيار آقا نظام الدين مجتهد كاشاني (آل ياسين)- اولين نماينده مردم كاشان در مجلس شوراي ملي بعد از نهضت مشروطه- قرار مي گيرد.
اين خانه در سنوات اخير توسط شهرداري كاشان مرمت و مورد بازديد علاقمندان است.


بقعه امزاده ( شاهزاده ) ابراهيم (ع)
اين بنا در نزديكي فين و در غرب جاده كاشان – فين و با فاصله چند صد متري آن واقع است. اين بنا منسوب به دوران قاجار و مدفن يكي از فرزندان امام موسي بن جعفر (ع) است. بناي اوليه به وسيله يكي از زنان اهل فين به نام خاله بيگم برپا گشته و ديگران در مرمت آن كوشيده اند، اين بنا داراي گنبد كاشي فيروزه اي با گلدسته مرتفع كاشي كاري و صحني وسيع با درختان سرو كهنسال، ايوان و رواقهاي ديدني با گچ بري و آيينه كاري و نيز نقاشي مذهبي است كه بر سقف اصلي حرم (بالاي ضريح) در قالب قابهاي تزييني ديده مي شود. ايوان آيينه كاري، آبنماي مستطيل شكل 30 در 5 متر، وبه كارگيري هنر قرينه سازي در اكثر آثار اين بنا، استفاده از تزئينات آيينه كاري و نقاشي بر سقف مسطح ايوان صحن شمالي (شامل 45 قاب بيضي شكل گچي كه وسط آن آينه كاري و اطراف آن نقاشي شده) و نيز ديواره ايوان، گنبد مخروطي دو پوششه با كاشي كاري زيبا و با اسماء متبركه «الله» و «علي» از مشخصات بي نظير اين مجموعه است.


بقعه ملا محسن فيض
در ناحيه جنوب غربي كاشان و در كنار گورستان قديمي فيض، بقعه علامه محدث ملا محسن فيض كاشاني (از بزرگترين علماي اسلامي قرن 11 ه.ق) قرار دارد كه در قرن 13 قمري به تقاضاي ابونصر فتح الله خان شيباني شاعر بزرگ عصر قاجار توسط فرهاد ميرزاي قاجار احداث شده است.

مقبره محتشم كاشاني
مقبره اين شاعر بزرگ مرثيه سراي ايران كه در سال 996 قمري وفات يافت و در كنار خانه مسكوني خود به خاك سپرده شد؛ در خيابان محتشم كاشان واقع است.

گنجینه سهراب
در سال 1346 سهراب به علت علاقه وافري كه به زادگاه خود كاشان داشت ديگر بار براي اقامت به كاشان آمد و در مهمانسراي شهر داري با مديريت آقاي شربتي سكونت اختيار كرد. اما غالبا شبها براي خواب به مهمانسرا مي آمد و صبح زود در تاريكي هوا به گلستانه مي رفت و دوباره در تاريكي هوا به شهر باز مي گشت. روزي يك گروه اعزامي از تلويزيون به كاشان آمدند تا با سهراب مصاحبه كنند وقتي به مهمانسرا آمدند ، مدير مهمانسرا گروه را به گلستانه هدايت كرد.


آنها رهسپار گلستانه شدند و در آنجا هنگامي كه سهراب را يافتند ابتدا بسيار شادمان شدند ، پس از سلام و احوالپرسي از سهراب خواستند با وي مصاحبه اي انجام دهند اما سهراب همانگونه كه لب جوي آبي نشسته و كفش هايش را بيرون آورده و پاهايش را در آب نهاده بود و با بند كفش هايش بازي مي كرد گفت: " من فرصتي براي مصاحبه ندارم."آنها گفتند:" شماكه اينك كاري نداريد."گفت:"حو صله اش را ندارم." و خلاصه سهراب از وارستگي بسيار و عرفان ذاتي، مايل به مصاحبه نشد.
گروه خبرنگاران با عصبانيت به مهمانسرا باز گشتند و گله سهراب را به مدير مهمانسرا كردند از جمله كلماتي كه بر زبان آوردند آن بود " سهراب كه شاعر نيست يك چوپان است " و سپس وسايل خود را برداشتند و به تهران باز گشتند.


شب كه سهراب از گلستانه آمد ، مدير ماجرا را براي او بازگو كرد. گفت: " آنان ابراز داشتند شما كه شاعر نيستيد شما يك چوپان هستيد. "
سهراب لحظه اي سكوت كرده و سپس گفت: " خيلي متأثرم كه آقايان به ساحت مقدس چوپان اهانت روا داشته اند."

ابیانه



در ۴۰ كیلومتری شمال غربی نطنز از استان اصفهان در دامنه كوه كركس روستایی بس كهن واقع است به نام ابیانه. این روستا را به اعتبار آثار و بناهای تاریخی پرتنوعش باید از زمرهٔ استثنایی ‏ترین روستاهای ایران به شمار آورد. شكوه معماری بومی و سرشار از زیبایی این روستا، آن را در شمار نمونه‏ های كم نظیر دیدنی‏های جهان درآورده است. ابیانه نقطه ‏ای خوش منظره و خوش آب و هوا و دارای موقعیت طبیعی مساعدی است. در دورهٔ صفویه هنگامی كه شاهان صفوی برای ییلاق به نطنز می‏رفتند بسیاری از نزدیكان آنها و درباریان ترجیح می‏دادند در ابیانه اقامت كنند. شمار خانه ‏های ابیانه در سرشماری سال ۱۳۶۱برابر با ۵۰۰ واحد برآورد شده؛ این خانه‏ ها تماماً بر روی دامنه پرشیبی در شمال رودخانه برزرود بنا شده است به صورتی كه پشت بام مسطح خانه‏ های پایین دست، حیاط خانه‏ های بالادست را به وجود آورده است و هیچ دیواری هم آنها را محصور نمی‏سازد.

در نتیجه، ابیانه در وهلهٔ اول روستایی چند طبقه به نظر می‏آید كه در بعضی موارد تا چهار طبقهٔ آن را می‏ توان مشاهده كرد. اتاقهای ابیانه به پنجره‏های چوبی ارس مانند مجهزند و اغلب دارای ایوانها و طارمیهای چوبی پیش آمدهٔ مشرف بر كوچه ‏های تنگ و تاریك‏اند كه خود به صورت مناظر جالبی درآمده‏اند. نمای خارجی دیوارهای خانه‏ های ابیانه با خاك سرخی كه معدن آن در مجاورت روستاست پوشیده شده است. از آنجا كه در دامنه ‏های شیبدار ابیانه فضای كافی برای ساختن خانه‏ های موردنیاز وجود ندارد در این روستا چنین رسم شده است كه هر خانواده انبار غار مانندی در تپه‏های یك كیلومتری روستا، در كنار جاده و نرسیده به ابیانه ایجاد نماید. این غارها كه در دل تپه‏ ها حفر شده‏اند و از بیرون تنها درهای كوتاه و محقر آن نمودار است برای نگهداری دامها و نیز آذوقهٔ زمستانی و اشیای غیرضروری مورد استفاده قرار می‏گیرد. زندگی مردم ابیانه كشاورزی و باغداری و دامداری است كه با روشهای سنتی اداره می‏شود. بیشتر زنان در امور اقتصادی با مردان همكاری دارند.

ابیانه دارای هفت رشته قنات است كه برای آبیاری مزارع و باغات مورد استفاده قرار می‏گیرد. گندم، جو، سیب‏ زمینی و انواع میوه به خصوص سیب، آلو، گلابی، زردآلو، بادام و گردو در ابیانه به دست می‏آید. در سالهای اخیر قالی‏بافی در ابیانه رواج پیدا كرده و نزدیك به ۳۰ كارگاه قالی‏بافی در آنجا دایر شده است. در گذشته گیوه ‏بافی از جمله مشغله‏ های پردرآمد زنهای ابیانه بوده است كه امروزه تا حدی متروك شده است. مردم ابیانه به سبب كوهستانی بودن منطقه و دور بودن محل آنها از مراكز پر جمعیت و راههای ارتباطی، قرنها در انزوا زیسته و در نتیجه بسیاری از آداب و رسوم قومی و سنتی و از جمله زبان و لهجهٔ قدیم خود را حفظ كرده ‏اند. زبان مردم ابیانه فارسی با لهجهٔ خاص ابیانه ‏ای است كه با لهجه‏ های متداول در جاهای دیگر تفاوت اساسی دارد. لباس سنتی آنها، هنوز هم میان آنها رواج دارد و در حفظ آن تاكید و تعصب از خود نشان می‏دهند، در مردان شلوار گشاد و درازی از پارچهٔ سیاه و در زنها پیراهن بلندی از پارچه‏ های گلدار و رنگارنگ است


علاوه بر این، زنهای ابیانه معمولاً چارقدهای سفیدرنگی بر سر دارند. قدیم‏ترین اثر تاریخی ابیانه آتشكده‏ای است كه مانند دیگر بناهای ده در سراشیبی قرار گرفته است. آتشكده ابیانه را نمونه ‏ای ازمعابد زردشتی دانسته‏اند كه در جوامع كوهستانی ساخته می‏شد. مهم‏ترین بنا و اثر تاریخی این روستا یك باب مسجد جامع و قدیم‏ترین اثر تاریخی این مسجد منبر چوبی منبت‏كاری آن است كه در سال ۴۶۶ هجری قمری ساخته شده است. مسجد قدیمی دیگر ابیانه مسجد برزله است كه دارای فضای دلبازی است و روی لنگه در شرقی آن سال ۷۰۱هـ. ق. نوشته شده است كه مربوط به دورهٔ ایلخانان است.مسجد تاریخی دیگر ابیانه مسجد حاجتگاه است كه كنار صخره‏ای در كوهستان بنا شده و بر در ورودی شبستان آن تاریخ ۹۵۲هـ. ق. مشاهده می‏شود. روستای ابیانه دارای دو زیارتگاه است: یكی مرقد شاهزاده عیسی و شاهزاده یحیی در جنوب روستا كه به گفته اهالی فرزندان امام موسی كاظم بوده‏اند؛ و زیارتگاه دیگر ابیانه قدمگاه نامیده می‏شود. از جمله جاها و اماكن دیدنی دیگر ابیانه می‏توان از خانه غلام نادرشاه و خانه نایب حسین كاشی نام برد.


نیاسر
شهر نیاسر مركز بخش نیاسر از توابع شهرستان كاشان و استان اصفهان است. این شهر در فاصله ۲۴ كیلومتری شمال غربی شهر كاشان(مركز شهرستان)قرار دارد.

موقعیت اداری
شهر نیاسر مركز بخش نیاسر از توابع شهرستان كاشان و استان اصفهان است. این شهر در فاصله ۲۴ كیلومتری شمال غربی شهر كاشان(مركز شهرستان(قرار دارد.
شهر نیاسر از طریق اتوبان در فاصله ۲۴۰ كیلومتری شهر تهران پایتخت ایران، ۱۰۰كیلومتری شهر قم مركز استان قم و ۲۶۰ كیلومتری شهر تاریخی اصفهان مركز استان اصفهان قرار دارد. فاصله‌ی این شهر از سه محور ارتباطی مهم كشور یعنی از راه‌آهن و محور زمینی بندرعباس- تهران ۲۴ كیلومتر و از محور شیراز- اصفهان- تهران ۶۰ كیلومتر است.


موقعیت طبیعی
شهر نیاسر یكی از ۳ مركز مهم تولید گل محمدی، گلاب و عرقیات گیاهی شهرستان كاشان و كشور است. چنین ویژگی كم نظیری به سبب قرارگیری در دامنه‌ی شرقی كوههای كركس و وجود چشمه‌ی پرآب اسكندریه و قنات‌های زیاد است كه محدوده‌ای به وسعت ۸۰۰ هكتار را به زیر كشت برده و با گسترش روش‌های مدرن آبیاری و كشاورزی به میزان زیادی قابل گسترش است.
متوسط ارتفاع شهر نیاسر از سطح دریا ۱۶۵۰ متر است. ارتفاع چارطاقی كه بلندترین نقطه‌ی شهر است ۱۷۵۰ متر و ارتفاع پایین‌ترین نقطه نیز ۱۵۵۰ متر است. وجود اختلاف ارتفاعی به میزان ۲۰۰ متر باعث ایجاد چشم‌اندازهای بی‌نظیر و بسیار زیبایی از نقاط مختلف شهر به شكل رویاگونه‌ای به پایین می‌ریزد و قطرات ریز آب با عطر گل و سبزه درمی‌آمیزد و بر گونه‌ها می‌نشیند و نوازشگر روح و جان می‌شود. و بدینسان آبشار زیبای نیاسر رخ می‌نمایاند و همه‌ی كویر را به سوی خویش می‌خواند.


ویژگی‌های تاریخی


نیاسر یكی از كهن‌ترین مراكز سكونت بشری است. قدمت چارتاقی نیاسر به اواخر دوره‌ی اشكانی و اوایل دوره‌ی ساسانی می‌رسد. در پای چارطاقی و در زیر تالار فعلی و غار زیرین (غار رییس) لایه‌ای است كه قدمت آن بسیار زیاد است.


به احتمال زیاد پیدایش غار نیاسر پیش از شكل‌گیری تمدن سیلك كاشان می‌باشد، كه خود با زیگورات عظیمش یكی از مهدهای تمدن ایران و جهان است.


در محیطی این چنین عناصر چهارگانه آب، باد، خاك و نور دست به دست هم داده‌اند و محیطی دلپذیر برای سكونت امروز و نیایش دیروز فراهم آورده‌اند. وجود فضاها، بناها و عناصر مهم و با ارزش چون چارتاقی (با ملحقات آن كه از بین رفته‌اند)، چشمه‌ی اسكندریه، غار رییس و آبشار زیبای آن در دوره‌ی قبل از ورود اسلام به ایران نشانگر اهمیت این نقطه و نقش بارزی بوده كه در مراسم آیینی و پرستش داشته است و پس از ورود اسلام به ایران نیز از جهات مختلف این توجه استمرار داشته است. از جمله احداث مسجدی در پای چشمه- كه شاید بر روی بنایی باستانی استمرار یافته باشد و یا توجهی كه در دوره‌ی صفوی به آن شده، مانند احداث و یا بازسازی شهرك تالار و آسیاب و حمام پای آبشار و مقبره‌هایی كه در كنار آنها قرار دارد. سنگهای مزارهایی چون مزار پای آتشكده بیانگر سنگ‌نویسی قابل توجه، و هنر نقاشی و حكاكی روی سنگ است و نشانه‌های متنوع دیگری كه قابل مشاهده یا قابل كشف است.


آثار باستانی و طبیعی موجود نیاسر


عبارت است از:

چهارتاقی نیاسر، آبشار، کاخ صفوی تالار که بر روی آتشکده ساسانی ساخته شده، گرمابه صفوی، برج دیدبانی، پناهگاه زیرزمینی معروف به سوراخ رئیس، چنارهای کهنسال و چشمه و نیایشگاه مجاور آن که اکنون تبدیل به مسجد شده است.


ویژگی‌های گردشگری


محلات مسكونی شهر نیاسر در میان مساحتی بالغ بر ۸۰۰ هكتار از باغها و گلستان‌های اراضی زراعی پركنده شده است. غار تاریخی رییس و لایه كهن زیرین آن، چارتاقی، بافت تاریخی با عناصر، فضاها، راسته‌ها و بناهای عمومی و مسكونی متعدد و گوناگون، باغ‌های گسترده، گلستان‌های زیبا و قرارگیری در دامنه‌ی كوه به همراه چشمه اسكندریه و آبشار معروف آن و باغ و كوشك تالار، این شهر را تبدیل به یكی از شهرهای تاریخی و گردشگری كشور نموده است.


وجود گلستان‌های گسترده باعث شده تا این شهر تبدیل به یكی از سه مراكز عمده‌ی تولید گل‌محمدی و گلاب و عرقیات گیاهی در شهرستان كاشان و كشور شود. حجم عظیم بازدیدكننده از این شهر و شهرهای دیگر شهرستان كاشان به ویژه در فصل بهار و در ایام گل و گلاب به برگزاری جشنواره گل و گلاب منجر شد، كه چند سالی است به طور متناوب اجرا شده و باعث جذب گردشگری زیادی در روز و شب در ماه‌های اردیبهشت و خرداد شده است.


میزان جذب گردشگری این شهر روزانه بین ۳ تا ۱۰۰ هزار نفر در شش ماهه‌ی اول سال برآورد شده است كه در مجموع میزان گردشگری برابر ۰۰۰/۰۰۰/۱ نفر را شامل می‌شود. وجود جاذبه‌های متنوع میراث فرهنگی و طبیعی و اقلیمی در این شهر و پیرامون آن باعث تداوم تدریجی جذب گردشگر در فصول پاییز و زمستان شده و روی‌آوری گردشگران به شهر جهت اسكان و اقامت در آن را به دنبال داشته است.


فاصله‌ی كم شهر نیاسر با شهرهای اصفهان، كاشان، قم و تهران، جاذب جمعیت بسیاری از این شهرها شده است، هر چند كه گردشگران خارجی بسیاری به همراه سایر ایرانی‌ها نیز از این شهر و جاذبه‌های آن بازدید می‌كنند. از آنجا كه شهر نیاسر در حد وسیعی برای گردشگران و تورهای گردشگری داخلی و خارجی شناخته شده است، و به لحاظ ویژگی‌های متعددی كه دارا است به تدریج با هجوم سرمایه‌داران، متقاضیان ساخت ویلا و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی روبرو است. از آنجا كه ادامه‌ی حیات شهر بدون وجود باغات و گلستانها و … محیط طبیعی آن ممكن نیست، شهرداری نیاسر با هماهنگی استانداردی و سازمان مسكن و شهرسازی استان اصفهان از ساخت و ساز غیر عرف محلی در بافت مسكونی و ساخت و سازهای غیر بومی در سطح باغات و مزارع و گلستان‌ها جلوگیری نموده است اما كماكان روزانه با فشار زیادی برای تملك و تخریب آنها روبرو است.


دسته‌بندی متقاضیان ویلاسازی در شهر نیاسر


می‌توانمتقاضیانویلاسازیدرشهرنیاسررابهگروه‌هایزیرتقسیمكرد:


1-مردم كاشان كه از دیرباز روستاها و نقاط ییلاقی واقع در دامنه‌ها و ارتفاعات كركس را برای اقامت تابستانی و مقابله با گرما انتخاب می‌كرده‌اند.


2-سرمایه‌داران و سرمایه‌گذاران شهرهای اصفهان، قم و تهران و حتی فراتر برای ساخت ویلا سرمایه‌گذاران خارجی برای ساخت فضاهای اقامتی- پذیرایی.


3-وزارتخانه ها و سازمان‌های مهم برای ساخت مجموعه‌های ویلایی جهت اقامت پرسنل.


4- گردشگران شهرهای اصفهان، تهران و قم و سایر شهرهای كشور جهت ساخت ویلا و اقامت.


از سوی دیگر در طرح توسعه‌ی كالبدی- گردشگری شهر نیاسر برآورده شده كه در ده سال آینده شهر نیاسر سالانه پذیرای حدود ۲ میلیون نفر گردشگر باشد كه بدون شك بخشی از آنها همچون حال حاضر متقاضی اقامت در شهر برای یك یا چند روز و ساخت ویلا هستند.

ویژگی‌های آب و هوایی


ارتفاع ۱۵۵۰ تا ۱۷۵۰.
گروه اقلیمی ۲ زمستان خیلی سرد و تابستان نیمه گرم و خشك.

میانگین سالانه دمای هوا ۷/۱۴ درجه سانتیگراد.
میانگین حداكثر دما ۱/۲۳ درجه سانتیگراد.
میانگین حداقل دما ۲/۶ درجه سانتیگراد.
تعداد روزهای یخبندان سال ۹۹ روز در سال.
میانگین سالانه رطوبت نسبی هوا ۴۲ درصد.
متوسط میزان بارندگی سالانه ۴/۱۰۴ میلیمتر.
میزان بادهای آرام ۲/۶۳ درصد.
سطح آبهای زیرزمینی ۱۲ تا ۳۰ متر.


جاذبه‌های طبیعی


جاذبه‌های طبیعی و محیطی شهر نیاسر را می‌توان به انواع زیر تقسیم كرد. قابل توجه آنكه شهر نیاسر در تمام ماه‌های سال زیبا است.
- ۱۵اسفند تا اواخر فروردین ، شكوفه‌دهی درختان به ویژه بادام، هلو و زردآلو.
- نیمه دوم فروردین تا نیمه اول اردیبهشت، رویش گلهای لاله، شقایق و سرسبزی زمین.
- ۱۵اردیبهشت تا اواخر خرداد ماه، ثمردهی گلهای محمدی و مراسم گلابگیری و جشنواره.
- گل و گلاب و آغاز به كار كارگاه‌های گلابگیری و تولید عرقیات گیاهی.
- اوایل اردیبهشت تا اواخر مهر ماه، حضور پرندگان و پروانه‌ها در باغها.
- اوایل خرداد ماه تا اواخر آبان، به بار نشستن درختان میوه به تناوب.
- اوایل مهر ماه تا پایان آذر ماه، برگ‌ریزان درختان و هوای مه‌آلود و ایجاد پاییزی زیبا.
- اوایل دیماه تا اواسط اسفند بارش برف و باران.
- ریزش آبشار در همه ماه‌های سال.


ویژگی‌های كالبدی


این شهر در حال حاضر از زیرساخت‌های آب، برق، گاز و مخابرات و پوشش تلویزیونی و تلفن همراه برخوردار است. ادارات متعددی همچون شهرداری، بخشداری و نیروی انتظامی به همراه بانك، مراكز بهداشتی- درمانی و پمپ بنزین در این شهر مستقر هستند.


این شهر از ۷ محله‌ی مسكونی كوچك تشكیل شده كه هركدام با شكل خاصی استقرار یافته اما همگی با تبعیت از ویژگیهای طبیعی- بومی و اغلب با استفاده از مصالح بومی و پیروی از معماری سنتی ساخته شده‌اند.

جاذبه‌های آیینی


شهر نیاسر یكی از مراكز سكونتی كهن سرزمین ایران است. آثار و بقایای بسیاری همچون چارتاقی و غارنشینی و لایه‌ی زیرین آن نشانگر وجود تمدن و انجام مراسم و آیین‌های كهن است. با ورود اسلام به ایران و مسلمان شدن ساكنین منطقه، برخی از آیین‌های كهن تداوم یافته و یا در قالب مراسم اسلامی و مذهبی نمود یافته‌اند.

ازمهمترینمراسمآیینیمنطقهوشهرنیاسرمی‌توانبهمواردزیراشارهكرد:

۱-اجرای مراسم آیینی قالی‌شویان در مشهد اردهال در جمعه دوم مهرماه هر سال.

2-سوگواری امام سوم شیعیان در دهه‌ی محرم.
3-مراسم آیینی روز ۲۱ ماه مبارك رمضان.
۴-مراسم آیینی ذبح گاو در عید قربان.
طرح توسعه كالبدی- گردشگری شهر نیاسر
این طرح با دو رویكرد حفظ میراث فرهنگی، طبیعی و آیینی و توجه به امكانات و قابلیت‌های گردشگری در افق ۱۵ ساله برای شهر نیاسر توسط مهندسان مشاور ایوان نقش جهان تهیه شده است. در این طرح ویژه، در طی یك فرآیند منظم برنامه‌ریزی نسبت به بررسی ویژگی‌ها، تحلیل، تدوین راهبردها، سیاست‌های اجرایی و تعریف پروژه‌ها و همچنین اولویت‌بندی اقدامات پرداخته شده است.


ضرورت سرمایه‌گذاری در نیاسر


نیاسر به دلایل گوناگون می‌تواند و باید نقش تامین كننده‌ی امكانات و فضاهای اقامتی و تفریحی منطقه‌ی كاشان را برعهده بگیرد. علاوه بر آن این نقش می‌تواند در مقیاس استانی و ملی و فراملی نیز گسترش یابد.


مواردزیرازجملهایندلایلاست:


1-تاریخ كهن و قدمت سكونت در نیاسر.
2-وجود جاذبه‌های آیینی و فرهنگی در شهر و پیرامون.
3-وجود جاذبه‌های طبیعی متنوع، پوشش گیاهی و آبشار.
4-دسترسی راحت، آسان و نزدیك به محورهای ارتباطی اصلی استانی و ملی.
5-نزدیكی به مراكز جمعیتی، اقتصادی و سیاسی)تهران، اصفهان، قم و كاشان).
6- اقلیم مساعد نیاسر به ویژه در مقایسه با گرمای كویر.
7-وجود فصول چهارگانه و زیبا در شهر.
سند توسعه‌ی پایدار شهر نیاسر براساس این مزیت‌ها به تعریف پروژه‌های مهم پرداخته است.
آتشكده نياسر


يك ساختمان گنبدی شكل كه بر روی صخره ای قرار گرفته است ومشرف به بخش « تالار » روستا مي باشد ، از دور خود نمايي مي كند . اين بنايي است كه معتقدند به دستور اردشير بابكان ، موسس سلسله ساسانيان ساخته شده است . آتشكده بنايي 14×14 متر مي باشد كه بصورت اتاقي به همراه يك گنبد مي باشد . در چهار طرف اتاق ديواری وجود ندارد .
آتشكده از سنگهايي كه با گچ كنار يكديگر قرار داده شده اند ساخته شده است . سنگهای به كار رفته در قسمتهای پاييني بنا به شكل طبيعي و عادی وسنگهای بكار رفته در قوسها ودر قسمتهای فوقاني مربعي شكل و مانند آجرهای بزرگي هستند . قسمتهاي تحناني بنا در سالهای اخير با گچ پوشيده شده است . احتمالاً درگذشته تمامي ديوارهای اطراف آتشكده با كنده كاريهای گچي تزيين شده بودند.


گنبد اصلي آتشكده در گذشته ،فرو ريخته كه بعداً بازسازی شده است و به شكل گنبدهای دوران اسلامي فرم داده شده است و به عقيده دانشمند برجسته فرانسوی ، آندره گدار گنبد اصلي به شكل تخم مرغ بوده است . به علت واقع شدن آتشكده در ارتفاع ، آتش آن از دور قابل رويت بوده است و ممكن است كه بنا نقش سمبليكي داشته باشد . در قسمت ميانه اتاق آتشكده گودالي وجود دارد كه محل افروختن آتش بوده است .


نكته جالب توجه در ساختار آتشكده آن است كه بعضي سنگهاي بكاررفته در عمارت ، برش قديمي تر و متفاوتي نسبت به بقيه دارد. اين سنگها از غاری كه در قسمت جنوبي آتشكده وجود دارد ، بدست آمده و اين مسئله نشان دهنده قد مت بيشتر غار نسبت به آتشكده است .

چشمه و آبشار نياسر


چند متر پايين تر از آتشكده نياسر، چشمه آب تميز وخنكي جريان مي يابد و به روستا مي رود ، اين چشمه كه چشمه اسكندر نام دارد ، از قديمي ترين چشمه های شناخته شده است كه 1680 متر بالای سطح دريا مي باشد.


آبهای روان از كنار آتشكدهای زياد ديگری نيز جريان مي يابد كه اين مي تواند علامت پرستش آناهيتا ، الهه باروری و مرتبط با آب باشد .
در ادامه چشمه آبشار اسكندر وجود دارد و در قسمت پايين آبشار ، دو تا سنگ آسياب وجود دارد .


غار نياسر


روستاييان غار را غار تالار يا سوراخ رئيس مي نامند .


غار نياسر كاملاً دست ساز بشر مي باشد ( به جز يك يا دو حفره طبيعي نزديك وروديها ) به احتمال قريب به يقين غار يك معبد ميترايي و متعلق به دوره پارتيان ( اشكانيان ) بوده است . اكثر معابد ميترايي در تاريكي مطلق ساخته شده اند . در تمام قسمتهاي داخلي غار ، بقاياي كنده كاريها روي ديوارها ديده ميشود . غار از مجموعه ای از تونلهاي متعدد ، راهروها ، اتاق ها و محوطه های پيچ در پيچ به همراه تعداد زيادی چاه تشكيل شده است.


غار از سه طبقه شامل دو كانال ، يك كانال حلقه ای شكل ويك كانال افقي تشكيل شده است . طول راهروها و اتاق های غار پيچيده نياسر ، تقريباً 650 متر با 45 چاه با عمق 118 متر است . غار از 23 اتاق با اندازه های مختلف با مساحت كلي 5/176متر مربع تشكيل شده است. نكته جالب آن است كه هوای داخلي غار درهيچ نقطه ای تغيير عمده پيدا نمي كند و حتي در عميق ترين نقطه غار به خاطر وروديهای متعدد ، هوای تازه وجود دارد . بنا به عقايد معتقدين به ميترائيسم ، خدای مهر يا خورشيد در غاری در كوههای سنگي پديد آمده بود و به همين منظور در زمان پارتيان ( كه آزادی مذهبي بيشتری وجود داشته است ) ايجاد شده و البته پيدا شدن اشيايي مانند كارهای سفالي و سكه های دورانهای ديگر مانند سلجوقيان و ايلخانيان نشان مي دهد كه كاربرد غار در زمانهای بعدی فرق كرده و احتمالاً به منظور سر پناه و جهت اهداف دفاعي استفاده مي شده است . تردد در داخل غار نياسر بسيار مشكل است و در بسياری از مسيرها بايستي به حالت خزيدن حركت نمود و بلند ترين نقطه غار 7/1 متر است.


اين غار از عجايب و نوادر آثارباستاني است . درحدود 1800 تا 2000 سال قبل در دل كوه كركس و برفراز تپه هاي آهكي مشرف بر نياسر كاشان و احتمالاُ با مقاصد آييني و مذهبي به صورت تونل سنگي پرپيچ و خم با ابزارهاي ابتدايي كنده شده است . غار نياسر كاشان شامل مجموعة زيرزميني وپيچيده اي است كه از راهروهاي تنگ و طولاني و اتاق ها وچاه هاي متعددي تشكيل شده و دسترسي به اعماق آنها بدون بهره گيري از وسايل پيشرفتة امروزي ممكن نيست . اين غار كه به ” سوراخ رئيس “ يا ” غار ويس “ شهرت دارد قرن ها نامكشوف ماند و در هيچ يك از متون تاريخي و آثار تحقيقي قرون اخير ورغم ذكر ساير بناهاي تاريخي منطقه نظير آتشكدة نياسر (بنا شده توسط اردشير بابكان مؤسس سلسلة ساسانيان ) مورد اشاره قرار نگرفته است . از شگفتي هاي اين غار انسان ساخت بودن آن است . كمبود هوا در هيچ نقطه اي از آن احساس نمي شود و حتي در عميق ترين نقاط آن عمل تهويه به طور طبيعي انجام مي گيرد .

يكي او فرضيات درمورد منشاء تاريخي اين غار بيانگر اين است كه درساخت آتشكدة نياسر از سنگ هاي تراشيده شدة حاصل از كندن غار استفاده شده است . احتمالاُ زمان حفر غار پيش از احداث آتشكده بوده است .روستاييان غار را غار تالار يا سوراخ رئيس مي نامند . غار نياسر كاملاً دست ساز بشر مي باشد ( به جز يك يا دو حفره طبيعي نزديك وروديها ) به احتمال قريب به يقين غار يك معبد ميترايي و متعلق به دوره پارتيان ( اشكانيان ) بوده است . اكثر معابد ميترايي در تاريكي مطلق ساخته شده اند . در تمام قسمتهاي داخلي غار ، بقاياي كنده كاريها روي ديوارها ديده ميشود .


غار از مجموعه ای از تونلهاي متعدد ، راهروها ، اتاق ها و محوطه های پيچ در پيچ به همراه تعداد زيادی چاه تشكيل شده است .غار از سه طبقه شامل دو كانال ، يك كانال حلقه ای شكل ويك كانال افقي تشكيل شده است . طول راهروها و اتاق های غار پيچيده نياسر ، تقريباً 650 متر با 45 چاه با عمق 118 متر است . غار از 23 اتاق با اندازه های مختلف با مساحت كلي 5/176متر مربع تشكيل شده است. نكته جالب آن است كه هوای داخلي غار درهيچ نقطه ای تغيير عمده پيدا نمي كند و حتي در عميق ترين نقطه غار به خاطر وروديهای متعدد ، هوای تازه وجود دارد . بنا به عقايد معتقدين به ميترائيسم ، خدای مهر يا خورشيد در غاری در كوههای سنگي پديد آمده بود و به همين منظور در زمان پارتيان ( كه آزادی مذهبي بيشتری وجود داشته است ) ايجاد شده و البته پيدا شدن اشيايي مانند كارهای سفالي و سكه های دورانهای ديگر مانند سلجوقيان و ايلخانيان نشان مي دهد كه كاربرد غار در زمانهای بعدی فرق كرده و احتمالاً به منظور سر پناه و جهت اهداف دفاعي استفاده مي شده است . تردد در داخل غار نياسر بسيار مشكل است و در بسياری از مسيرها بايستي به حالت خزيدن حركت نمود و بلند ترين نقطه غار 7/1 متر است.


حدود دو هزار سال پيش، دستان هنرمند ايرانيان غار باشكوهي در نياسر كاشان پديد آورد كه مي‌تواند گواه ديگري باشد بر فرهنگ و تمدن كهنسال ايراني. اين غار كه از عجايب آثار باستاني است با ابزارهاي ساده و ابتدايي در دل كوه‌هاي كركس كنده شده و به احتمال قريب به يقين در حفر آن مقاصد آئيني و مذهبي مدنظر بوده است.


اين غار شامل مجموعه‌اي از تونلها و راهروهاي تنگ و طولاني و اتاقها، اتاقكها و چاه‌هاي متعدد است. دسترسي به عمق اين چاه‌ها بدون استفاده از وسايل پيشرفته امروز ممكن نيست، غار نياسر به «سوراخ ويس» يا «غاير ويس» يا «غار رئيس» شهرت دارد و قرنها ناشناخته مانده بود، چنانكه در آثار تاريخي و نوشته‌هاي تحقيقي نيز نامي از آن نيست – در حالي كه آثار تاريخي ديگر اين منطقه، همچون آتشكده نياسر كه در زمان اردشير بابكان ساخته شد، كاملاً شناخته شده‌اند.


غار نياسر سه طبقه دارد و از دو كانال تشكيل شده، كانالي تقريباً حلقوي و كانالي در كنار آن به‌صورت تقريباً افقي. طول دالانها و اتاقهاي اين مجموعه پيچيده به دو هزار و پانصد متر مي‌رسد، در حالي كه عرض آن بسيا كم و حدود يك متر است؛ مقطع تونلها اكثراً كمتر از يك متر مربع است. غار حلقوي دو مدخل و غار افقي چهار مدخل دارد.
غار حلقوي متشكل است از هفت اتاق كه در دل كوه به نحوي استادانه كنده شده‌اند و از طريق چاه‌ها و دالانهاي زيرزميني به طبقات زيرين مرتبط مي‌شوند. دهانه‌هاي اين تونل در ارتفاع هزار و هفتاد و نه و هزار و هشتاد يك متري از سطح زمين قرار دارند.
غار افقي دالاني است طولاني و با شيبي ملايم به سمت بالا. دو دهانه اوليه آن در ارتفاع هزار و هفتاد و هشت متري از سطح زمين قرار دارند و دهانه‌هاي عقبي آن، حدود هزار و صد و هفت متر و بيش از هزار و صد نه متر مي‌رسند. اين دالان دراز به باغ زيبائي منتهي مي‌شود كه در مركز آن چند اتاق ساخته شده است. در اين مسير آثاري نظير سنگ آسياب (براي سرپوش چاه‌ها)، آب‌انبار و مجاري ويژه‌اي مشاهده مي‌شود.


در اين مجموعه 45 حلقه چاه با عمق كلي صد و هجده متر وجود دارد كه سطوح مختلف (از لحاظ ارتفاعي) به هم مي‌پيوندند. همچنين در اين مجموعه 20 اتاق با مساحت كلي صد و هفتاد و شش و نيم متر مربع وجود دارد، بزرگترين اتاق بيست و هشت و شش دهم متر مربع و كوچكترين آن را يك و هشت دهم متر مربع است.
از شگفتيهاي اين غار دست‌ساز آن است كه كمبود هوا در هيچ نقطه‌اي از آن احساس نمي‌شود و حتي در عميقترين نقاط آن عمل تهويه به‌طور طبيعي انجام مي‌شود.
غار نياسر در قرون و اعصار متمادي كه بر آن گذشته دچار آب‌گرفتگي و فرسايش سطحي شده و به اين علت سطوح آن رسوب و زنگار گرفته است. اكنون متخصصين شركت ملي فولاد ايران به پاكسازي آن مشغولند.


باستان‌شناسان زمان حفر غار را به پيش از ساخت آتشكده نياسر مربوط مي‌كنند، بنا بر اين بايد مربوط به دوران پارتها (اشكانيان) باشد. هدف از كندن اين مجموعه پيچيده و شگفت‌انگيز دقيقاً معلوم نيست، ولي حدس قوي زده مي‌شود كه انگيزه‌هاي ديني در كار بوده است.


اكنون به اين غار به عنوان محلي براي جلب سياح نگريسته مي‌شود، لكن لازم است كه تحقيقاتي همه‌جانبه در مورد اين مجموعه به عمل آيد تا معلوم شود كه حفر آن چه مدت طول كشيده، دقيقاً مربوط به چه زماني است و اصولاً اين مجموعه اعجاب‌آور به‌چه منظور حفر شده است.
البته به اطلاع می رساند که كه اطلاق نام ويس به اين غار هيچگونه مأخذ و مدرك صحيح و مستندي ندارد بلكه با توجه به اينكه نام محلي اين غار، غار رئيس مي‌باشد و بعضي از خبرنگاران يا علاقمندان اين قبيل آثار در ضبط نام اينجا نحوه تلفظ كلمه رئيس را به‌وسيله بعضي از اهالي نياسر يا كاشان، به‌صورت كلمه (ويس) تلقي كرده‌اند و نوشته‌اند حال آن كه نام غار مورد بحث غار رئيس يا غار نياسر است و عنوان (ويس) براي آن هيچ مأخذ مستندي ندارد.


غار نياسر از عجيب‌ترين و شگفت‌انگيزترين آثاري است كه تاكنون با دست انسان، ايجاد شده است اين غار عجيب كه در نوع خود بسيا جالب و بي‌نظير مي‌باشد در دورانهاي قبل از اسلام در دل كوه سربه‌فلك‌كشيده كركس در منطقه نياسر و در مرتفع‌ترين نقطه نياسر كه به عنوان محله تالار مطرح مي‌باشد حفر شده است در سر تا سر بدنه‌هاي داخلي اين غار آثار شيئي نوك‌تيز كه به‌وسيله آن اين غار حفر شده است ديده مي‌شود.


غار نياسر به‌صورت راهروها و دالانهاي پيچ در پيچ و تو در توي بسيار پيچيده‌اي است كه در مسير آن چاه‌هاي متعددي نيز ايجاد شده است اخيراً كه با كمك و اقدام مؤثر واحد اكتشافات صنايع فولاد وابسته به وزارت محترم معادن و فلزات قسمتهاي عمده اين غار شناسائي و نقشه‌برداري شد مشخص گرديد كه اين پروژه عظيم و حيرت‌آور براساس يك طرح دقيق با فن‌آوري بسيار پيشرفته‌اي در زمان خود، به اجرا درآمده است.


عليرغم وجود ده‌ها دهليز و دالان و راهروهاي تو در تو و پيچيده موضوع تهويه مطبوع و فراواني هوا به‌صورت بسيار مطلوبي در سر تا سر غار تعبيه شده است و در هيچ نقطه‌اي از اين غار اسرارآميز مشكل هوا يا سنگيني و كمبود آن وجود ندارد به‌نظر باستان‌شناسان سازمان ميراث فرهنگي كشور كه در چند نوبت از اين غار بازديد كرده و به‌بررسي پرداخته‌اند، صعوبت و سختي فراوان انجام چنين پروژه‌اي بيانگر آن است كه انگيزه‌هاي ايجاد چنين اثري، حتماً انگيزه‌هاي اعتقادي و معنوي است زيرا انجام كار به‌قدري سخت و دشوار بوده است كه علتهاي مادي و اقتصادي نمي‌تواند باعث پديد آمدن چنين اثري باشد. به‌نظر بعضي از كارشناسان، اين غار يك نوع مكان مذهبي است كه براي انجام اعتكاف و يا بعضي مراسم عبادي خاص ايجاد شده است كه البته بعدها به‌صورت يك پناهگاه با كاربريهاي نظامي نيز درآمده است.
آثاري كه از داخل اين غار به‌دست آمده است بيشتر مربوط به دوران سلجوقي است اما مجسمه سنگي سر يك قوچ كه در يكي از نقاط غار پيدا شده است از آثار دوره ساسانيان مي‌باشد غار نياسر كه در اصطلاح محلي غار رئيس گفته مي‌شود يكي از آثار مهم تاريخي است كه مي‌تواند به عنوان يك اثر قابل‌توجه توريستي و گردشگري مورد بازديد علاقمندان و پژوهشگران قرار داشته باشد.

حمام و آسیاب آبی


حمام تاریخی و آسیاب آبی از دیگر آثار تاریخی این شهر هستند که از نظر کارشناسان و تحقیقات به عمل آمده و نوع معماری به کاررفته در این بنا حکایت از آن دارد که این حمام و آسیاب در درون صفویه بنا نهاده شده است و وجه تسمیه آن نیز به همان دلیل است.نحوه انتقال آب به داخل حمام نیز جالب است و در خور توجه و بدین شکل است که آب از آبشار به وسیله کولهای گلی به داخل هشت گوش زیبایی و از آنجا به داخل حمام هدایت می شد و از آنجا به کل حمام انتقال می یافت و آب شرب حمام نیز به وسیله کولهای جداگانه بداخل حمام هدایت می شده که هنوز آثارش باقی است. سوخت حمام از هیزم بوده است و حمام دارای خزان بوده است و ورودی هشت ضلع شکل آن بوسیله دالانهایی از بیرون حمام جدا شده است . و اما آسیاب آبی که به وسیله ابی که از آبشار به پائین ریخته می شده به گردش در آمده است به این شکل کارمی کند که آب ابتدا در داخل تنوره هایی ذخیره و از آنجا بوسیله کول باریکی که از انتهای تنوره با فشار به چرخه آسیاب می ریزد و سنگ آسیاب را به گردش در می آورد و گندم و جو را آسیا می کند. نوع معماری آسیاب همانند حمام است و باید گفت که این آسیاب تنها آسیاب شهر نبوده و نیست و سایر آسیابها یا از کار افتاده است و یا تخریب شده است وتنها آسیاب فعال شهر همین آسیاب مذکور است.


باغ تالار و عمارت کوشک


باغ تالار ازآثار جالب و دیدنی شهر نیاسر می باشد که در ختان کهنسال و بس رفیع آن زبانزد خاص و عام می باشد درختان سر به فلک کشیده که بسیار زیبا و دل انگیز است در این باغ قدیمی و زیبا که آب چشمه اسکندریه در میان آن جاریست و به آبشار منتهی می گردد و درختان آن از این آب سیراب می شوند عمارت بسیار زیبا و بدیع بنا نهاده شده است که به کوشک تالار معروف است . این عمارت و بنای تاریخی که روبه ویرانی بود به همت شهرداری و همکاری مسئولین ذیربط مرمت شده و آماده بازدید مهمانان گرانقدر می باشد. از دیگر خصوصیات این مکان مشرف بودن آن به تمامی شهر نیاسر و اطراف آن می باشد به عبارت دیگر در هر نقطه از نیاسر این امکان قابل رؤیت می باشد.


سپس لوله های آلومینیومی که زاویه دار هستند را به دیگ و پارچ وصل می کنند و دور لوله ها را نیز در روی دیگ با خمیر می پوشاند تا بخار از لوله ها هم بیرون نیاید . دور لوله هایی که درون پارچ قرار دارند نیز با پارچه های مخصوص پوشاند می شوند سپس حرارت مورد نیاز را در محوطه زیر دیگ قرار می دهند وآب داخل دیگ در اثر حرارت به جوش آمده و آب و گل باهم می جوشند و بخاری که از این جوشیدن به وجود می آید از طریق لوله های آلومینیومی به داخل پارچ وارد می شود. لازم به ذکر است که سایر عرقیجات گیاهی نیز به همین صورت گرفته می شود.

منبع: nastaran-es.blogfa.com

نوشتن دیدگاه

تصویر امنیتی
تصویر امنیتی جدید

خبرنامه

آدرس ایمیل خود را در کادر زیر وارد نمایید تا از آخرین اخبار تارنمای روستا شهر مطلع شوید.

تماس با ما

اطلاعات تماس تیم مدیریت تارنمای روستاشهر

  • شماره تماس : 09125518462

 

 

روستا شهر به روایت آمار

کاربران
327
مطالب
402
نمایش تعداد مطالب
1539784

تارنماهای همکار

مطالب برگزیده

وب سایت های همکار

ورود اعضاء

شما اینجا هستید: صفحه ی اصلی موضوعات اقلیم شناسی اقلیم ومعماری کاشان و ابیانه و نیاسر

وب سایت تخصصی علوم جغرافیایی

1394-1395© کلیه حقوق این پایگاه متعلق به تارنمای روستاشهر (RostaShahr.ir) می باشد.

Web Analytics

اشکال یابی جوملا

جلسه

اطلاعات مشخصات

حافظه استفاده شده

پرس و جو پایگاه داده